DOŚWIADCZENIA POLOWE

REGENERATYWNA UPRAWA ZIEMNIAKA

Metody regeneratywnej uprawy ziemniaka – kontekst doświadczenia

Regeneratywne podejście do uprawy ziemniaków koncentruje się na skutecznym budowaniu zdrowia gleby w oparciu o dostępne w danym gospodarstwie praktyki agrotechniczne. Tylko zdrowe gleby w sposób optymalny mogą pełnić swoje funkcje, takie jak dostarczanie roślinom wody i wraz z nią odpowiedniej ilości poszczególnych składników pokarmowych oraz zapewnienie odpowiedniego środowiska dla organizmów glebowych, które są kluczowym aspektem funkcjonowania gleb. Regeneratywne zarządzanie to jednocześnie optymalizacja warunków wzrostu ziemniaka, poprzez zwiększenie odporności całego agoekosystemu na zmienne w każdym roku warunki pogodowe, zwłaszcza wodne.

Regeneratywna uprawa ziemniaka obejmuje praktyki takie jak wprowadzanie w płodozmianie tam, gdzie to możliwe, zredukowanej (bezorkowej) uprawy roli, stosowanie poprawnego płodozmianu, zwłaszcza zapewnienie ziemniakom odpowiedniego przedplonu, włączanie do płodozmianu międzyplonów, nawozów organicznych oraz naturalnych pochodzących od zwierząt gospodarskich Kluczowe jest także zrozumienie wpływu stosowanej agrotechniki na zasobność gleb w składniki odżywcze i ich cykle oraz monitorowanie poziomu składników pokarmowych w glebie. Wszystkie te praktyki agrotechniczne umożliwiają zmniejszenie zależności produkcji roślinnej od syntetycznych środków produkcji, takich jak nawozy mineralne i pestycycdy oraz optymalizację warunków wzrostu roślin, w tym warunków wodnych pól uprawnych.

Jak to działa?

Rola wymienionych aspektów regeneratywnej uprawy w ziemniaku jest następująca:

Zredukowana (bezorkowa) uprawa roli:

Zmniejszenie intensywności uprawy to przede wszystkim zmniejszenie zaburzeń naturalnego układu gleby, który umożliwia jej pełnienie w sposób niezakłócony swoich funkcji. Unikanie orki wpływa na zmniejszenie liczby przejazdów po polu, mniejsze ugniatanie gleby i minimalizację ryzyka wystąpienia takich chorób gleby jak podeszwa płużna, zbytnie zbrylenie czy zagęszczenie warstwy uprawnej i zagęszczenie podglebia, zaskorupianie powierzchni gleb i podatność gleby na erozje wodną i wietrzną. Mniej intensywna ingerencja w środowisko glebowe elementami roboczymi maszyn i narzędzi rolniczych, brak inwersyjnej uprawy (orki) to zapewnienie glebie ochronnej roli resztek pożniwnych na powierzchni gleby, wspieranie aktywności biologicznej gleb i stabilizacji struktury gleby. Stabilne agregaty glebowe chronią w swym wnętrzu materię organiczną przed szybkim rozkładem biologicznym, dzięki czemu możliwe jest jej gromadzenie w glebach uprawnych nawet w warunkach dużej aktywności biologicznej gleb.

Poprawny płodozmian ze stosowaniem międzyplonów:

Płodozmian to zaplanowane, wieloletnie następstwo roślin uprawnych na danym polu, mająca na celu poprawę jakości i zdrowia gleby, uzyskanie stabilnych plonów różnych grup roślin oraz redukcję potrzeb nawożenia i stosowania środków ochrony roślin.
W regeneratywnej uprawie ziemniaka prawidłowo zaplanowany płodozmian powinien zapewnić integrację uprawy ziemniaka z gatunkami z innych rodzin, takimi jak rośliny bobowate, zboża i wielogatunkowe międzyplony. W celu ochrony jakości gleby ważne jest tez naprzemienne wprowadzanie na pole gatunków, których właściwości biologiczne i agrotechnika ujemnie wpływają na jakość fizyczną gleby (rośliny okopowe i uprawiane w szerokie rzędy, takie jak ziemniak) z gatunkami uprawianymi w wąskie rzędy (np. zboża, bobowate) i o korzystnym wpływie na strukturę gleby (bobowate, międzyplony). Właściwie ułożony płodozmian pomaga przerwać cykle życiowe agrofagów – szkodników, chorób oraz ogranicza presję chwastów. Integracja różnych gatunków roślin na jednym polu i w jego otoczeniu, czyli sadzenie współrzędne z ziemniakami, czy tworzenie marginesów z roślin kwietnych poprawiają bioróżnorodność agroekosystemu, wspierają pożyteczne owady (w tym zapylacze), co może pomóc w zwalczaniu szkodników i wspierać plonowanie roślin kwietnych na sąsiednich polach.
Resztki pozbiorowe roślin oraz stosowanie międzyplonów na zielony nawóz gwarantują dostarczanie do gleby znacznej ilości zróżnicowanej materii organicznej, co razem z funkcją ochronną międzyplonów (okrycie gleby w okresie pomiędzy zbiorem plonu głównego, a siewem/sadzeniem kolejnego plonu głównego) pobudza życie biologiczne gleby, wspiera rozwój stabilnej struktury gleby i gromadzenie materii organicznej gleb, konserwuje składniki pokarmowe i zapobiega ich wymyciu do głębszych warstw gleby, a także chroni środowisko glebowe przed czynnikami pogodowymi, takimi jak ulewne deszcze, susze czy wiatr.

Stosowanie nawozów organicznych i naturalnych.

Resztki pożniwne roślin uprawnych, pozostawiona na polu i wymieszana z glebą słoma, biomasa międzyplonów i naturalne nawozy odzwierzęce to podstawowe glebowej źródła materii organicznej na polach uprawnych. Rozkładana w glebie materia organiczna jest źródłem cennych składników pokarmowych dla roślin uprawnych, ale także dla organizmów glebowych, wspierających rośliny. Wprowadzanie do gleby różnych organicznych komponentów to podstawa powstawania trwałej materii organicznej – próchnicy glebowej, poprawy stabilności struktury gleby i zdolności retencyjnych gleb.
 

Praktyki regeneracyjne w uprawie ziemniaka i innych roślin w płodozmianie mogą wpłynąć na optymalizację warunków wodnych pola.

Rośliny ziemniaka mają płytki, silnie rozgałęziony poziomy system korzeniowy. Z tego względu nawet niewielkie niedobory wody, zwłaszcza w okresach krytycznych (zawiązywania i formowania bulw, co przypada na okres zakrycia międzyrzędzi i rozwoju kwiatostanu), mogą wywoływać stres wodny i niekorzystnie wpływać na plon bulw i ich jakość.
W efekcie konsekwentnego stosowania różnych praktyk regeneratywnych, poprawie ulega poziom materii organicznej gleb, stabilność struktury i układu gleby, co z kolei wpływa na poprawę wsiąkania wody w glebę i jej retencję, a to może zmniejszyć potrzebę i poziom nawadniania.